Vorige week heeft er een verschrikkelijk incident plaatsgevonden in de TBS kliniek waar ik heb gewerkt. Wat mij altijd opvalt na zulke incidenten is dat veel mensen kritiek verkondigen op het systeem zonder echt verstand van zaken te hebben. Natuurlijk is zo’n incident verschrikkelijk en moet dat te allen tijde voorkomen worden, maar dat dit incident toch heeft kunnen gebeuren wil niet zeggen dat het systeem slecht is. Sterker nog, ondanks dit incident blijf ik in de kracht van TBS geloven.
Wat is TBS nou eigenlijk?
TBS staat voor Ter Beschikking Stelling. TBS wordt door de rechter opgelegd wanneer een dader lijdt aan een stoornis die (mede) heeft geleid tot het delict, er een kans op recidive is en het gaat om een delict waar minimaal vier jaar gevangenis voor opgelegd kan worden. Aan alle drie deze voorwaarden moet worden voldaan. TBS kan in combinatie met een gevangenisstraf worden opgelegd, maar dat hoeft niet. In het eerste geval wordt de gevangenisstraf eerst uitgezeten. Wanneer een dader volledig ontoerekeningsvatbaar is, dus zijn delict onder invloed van de stoornis heeft gepleegd, krijgt hij/ zij alleen TBS opgelegd. Een gevangenisstraf is dan niet mogelijk.
Wat gebeurt er in de TBS kliniek?
In een TBS kliniek worden patiënten, zo worden ter beschikking gestelden binnen de muren genoemd, behandeld aan hun stoornis met het oog op de voorkoming van recidive. Hiertoe wordt de patiënt geobserveerd, gediagnosticeerd, een behandelplan opgesteld, geëvalueerd & bijgesteld, ingesteld op medicatie, behandelingen worden ondergaan, vele gesprekken gevoerd, indien mogelijk een opleiding gevolgd en gewerkt aan een haalbaar toekomstperspectief. Voor de ene patiënt is een overstap naar een gesloten GGZ instelling het hoogst haalbare en de ander kan na behandeling prima zelfstandig wonen met, indien nodig, begeleiding op afstand.
Hoe kunnen ze die patiënten nou zomaar op verlof sturen?
Dat is simpel, dat doen ze niet zomaar. Met vrijheden wordt heel langzaam en geleidelijk geoefend. Beginnend bij geen bewegingsruimte en eindigend bij onbegeleid verlof buiten de poort. Daar zitten nog zoveel stappen en evenzoveel evaluatiemomenten tussen zodat met een zekerheid aangrenzende waarschijnlijkheid vastgesteld kan worden dat de patiënt verantwoordelijk met deze vrijheid kan omgaan en de kans op recidive minimaal is. Geloof mij nou maar dat de kliniek dat risico ook niet wil lopen, zij zijn tenslotte verantwoordelijk. Daarbij zijn patiënten vaak ook gewoon gemotiveerd om een goed leven op te bouwen en niet meer de fout in te gaan.
“Hoe zit je erbij?”
Een veel gehoorde vraag in de kliniek. Zeer regelmatig wordt deze vraag aan patiënten gesteld. Er wordt constant ingeschat of patiënten in staat zijn om om te gaan met hun vrijheden. Het werken met mensen maakt dat niet alle risico’s uit te sluiten zijn, zeker wanneer het om mensen met een stoornis gaat. Zoals Van Marle al zegt: soms slaan mensen ineens door, zonder dat je er ooit achter komt wat de aanleiding is. Al hoop ik voor de nabestaanden van de medewerker van de Kijvelanden dat er antwoorden komen (en dat zij die ook krijgen).
Waarom harde straffen niet werken.
Een gevangenisstraf heeft geen enkel ander nut dan vergelding. Er vindt geen behandeling plaats in de gevangenis. Je hoopt dat er een afschrikkende werking vanuit gaat en dat een dader niet nogmaals in de fout gaat. Helaas bewijzen de recidivecijfers het tegendeel. De kans dat het na een gevangenisstraf opnieuw mis gaat, is zo’n 75% tegenover zo’n 25% na een TBS-maatregel, waarbij het gelukkig lang niet altijd om ernstige delicten gaat.
Crimitivity 